As mestras e mestres de Ames no Proxecto Nomes e Voces. A represión sobre unha profesión
Este texto é unha síntese documental da presentación feita por Gustavo Hervella, historiador e investigador do Proxecto interuniversitario Nomes e voces, e foi presentado no Milladoiro no acto de conmemoración da República por Ames Novo en 2014 xunto á proxección da película documental Las maestras de la República. Queremos agradecerlle publicamente a Gustavo Hervella o seu traballo, e o noso recoñecemento para o Proxecto Nomes e Voces.
1.- A xénese do Proxecto Nomes e Voces:
O proxecto Nomes e Voces foi o resultado dun convenio de investigación das tres universidades de Galicia, Santiago de Compostela, A Coruña e Vigo, coa Consellaría de Cultura e Deporte da Xunta de Galicia para o período 2006-2010.
O que se pretendeu foi elaborar un programa de investigación sobre a guerra civil e a represión franquista en Galicia. Entre 2006-2012 constituíuse un arquivo público da Memoria, que na actualidade so é consultable en rede — http://www.nomesevoces.net/ —.
Os obxectivos da investigación foron:
– Creación de base de datos nominal e biográfica de vítimas da represión (http://vitimas.nomesevoces.net/)
– Creación e recollida de fontes orais (http://vitimas.nomesevoces.net/gl/buscar/?buscar=martinez+garrido)
– Recollida de documentación e material gráfico (http://www.nomesevoces.net/gl/exposicion-panel/vermellas/)
– Documentación de lugares de memoria (http://www.nomesevoces.net/gl/exposicion/xeografia-da-represion/)
2.- A base de represaliados/as
Base de Nomes: 14.978 rexistros, dos que están validados e, polo tanto, consultables para todos os interesados 12253. A diferenza entre ambas cifras (2.725 persoas) refírese a aqueles rexistros que, aínda que recollidos polos investigadores, estaban en proceso de validación mediante o cruce de diferentes fontes, proceso que realizaba o equipo de Nomes e Voces. Para o establecemento de ambas, procedeuse, mediante un traballo científico e exhaustivo, ao baleirado das causas militares de terra e mariña (máis de 200.000 páxinas), dos rexistros civís de defuncións dos 315 concellos de Galicia e diferentes catas noutros arquivos, hemeroteca, rexistros de prisións, Centro de la Memoria Histórica, Arquivo militar de Ávila, Arquivo Militar de Guadalaxara etc.
O proxecto tamén elaborou un ambicioso programa de entrevistas a represaliados ou aos seus familiares directos (fillos, irmáns ou parellas). Na actualidade están catalogadas 512 entrevistas e todoas elas indexadas tematicamente e por bloques: Antes de 1936, guerra, despois de 1939, despois de 1975. A identificación da temática pode realizarse por minutaxe e sobre os seguintes temas: Vida cotiá, Actividades sociopolíticas, Política, Falanxe e dereitas anti réxime, Conflitividade, sociolaboral,Golpe de estado, Muller, Represión – Asasinatos, Represión- cárcere, Represión – Represores, Represión – Outros, Igrexa, Guerrilla, Exilio, Exército, Opinión.
Ao tempo, realizouse unha recollida de imaxes, o que supón a existencia dunha base de 22.340 dixitalizacións de orixinais cun destacado valor histórico e artístico. Para a realización deste traballo seguiuse un protocolo de dixitalización.
3.- Resultados totais do proxecto Nomes e voces
Vítimas da represión en Galicia recollidos na base de datos. Datos provisorios. Xaneiro 2012.
Datos procedentes do Informe de resultados. Pode consultarse integramente aquí
4.- Datos relativos aos concello de A Baña, Ames, Brión, Negreira e Teo (1936-1939). Veciños, naturais e mortos doutros concellos inscritos nos rexistros da comarca
Represión franquista. Concellos de: A Baña, Ames, Brión, Negreira e Teo (1936-1939). Veciños, naturais e Mortos doutros concellos aparecidos aquí e de veciñanza/natureza doutros Concellos
|
Asasinados |
Desaparecidos |
Proceso/Detención |
Outra tipoloxía represiva |
Sancionados |
Prisión |
Totais |
|
|
A Baña |
1 |
1 |
|||||
|
Ames |
13 |
18 |
11 |
42 |
|||
|
Brión |
1 |
4 |
2 |
7 |
|||
|
Negreira |
6 |
52 |
2 |
2 |
22 |
84 |
|
|
Teo |
12 |
1 |
8 |
6 |
27 |
||
|
TOTAIS |
32 |
1 |
83 |
2 |
2 |
41 |
161 |
Homes: 153
Mulleres: 8
Asasinados nos concellos de: A Baña, Ames, Brión, Negreira e Teo (1936-1939). Veciños, naturais e Mortos doutros concellos aparecidos aquí e de veciñanza/natureza doutros.
|
Concellos |
Paseados |
Executados |
Outra tipoloxía de morte |
Totais |
|
A Baña |
0 |
|||
|
Ames |
8 |
3 |
2 |
13 |
|
Brión |
1 |
1 |
||
|
Negreira |
5 |
1 |
6 |
|
|
Teo |
9 |
3 |
12 |
|
|
TOTAIS |
17 |
11 |
4 |
32 |
Homes: 32
Mulleres: 0
Profesións dos represaliados nos concellos de: A Baña, Ames, Brión, Negreira e Teo (1936-1939). Veciños, naturais e Mortos doutros concellos aparecidos aquí e de veciñanza/natureza doutros
|
Concellos |
Labregos/Xornaleiros |
Obreiros/artesáns |
Clases medias/profesionais |
Mestres |
Outras |
Descoñecidos |
Totais |
|
A Baña |
1 |
1 |
|||||
|
Ames |
15 |
17 |
2 |
1 |
2 |
5 |
42 |
|
Brión |
2 |
4 |
1 |
7 |
|||
|
Negreira |
22 |
28 |
10 |
2 |
4 |
18 |
84 |
|
Teo |
7 |
6 |
1 |
2 |
11 |
27 |
|
|
TOTAIS |
39 |
56 |
19 |
5 |
8 |
34 |
161 |
5. A represión contra os mestres. Os datos do Proxecto Nomes e Voces:
Mestres represaliados en Galicia. 1936-1939. Naturais e veciños
|
Tipoloxía represiva |
Número |
|
Asasinato |
86 |
|
Desaparecidos |
10 |
|
Proceso/Detención |
89 |
|
Outras tipoloxías |
20 |
|
Sancionados |
408 |
|
Prisión |
51 |
|
TOTAIS |
664 |
Homes: 537
Mulleres: 127
Tipoloxía de morte dos mestres en Galicia. 1936-1939. Naturais e veciños.
|
Tipoloxía de morte |
Número |
|
Paseados |
43 |
|
Executados |
36 |
|
Outras mortes |
7 |
|
TOTAIS |
86 |
Homes: 86
Mulleres: 0
Represión franquista dos mestres dos concellos de: A Baña, Ames, Brión, Negreira e Teo (1936-1939). Veciños e naturais.
|
Concellos |
Asasinados |
Desaparecidos |
Proceso/Detención |
Outra tipoloxía represiva |
Sancionados |
Prisión |
Totais |
|
A Baña |
1 |
1 |
|||||
|
Ames |
1 |
1 |
|||||
|
Brión |
|||||||
|
Negreira |
1 |
1 |
2 |
||||
|
Teo |
1 |
1 |
|||||
|
TOTAIS |
1 |
2 |
1 |
1 |
5 |
Homes: 4
Mulleres: 1
Tipoloxía de morte dos mestres dos concellos de: A Baña, Ames, Brión, Negreira e Teo (1936-1939). Veciños e naturais.
|
Tipoloxía de morte |
Número |
|
Paseados |
1 |
|
Executados |
0 |
|
Outras mortes |
0 |
|
TOTAIS |
1 |
Homes: 1
Mulleres: 0
Profesores de ensino superior represaliados polo franquismo. Galicia. 1936-1939. Naturais e veciños
|
Tipoloxía represiva |
Número |
|
Asasinato |
4 |
|
Desaparecidos |
1 |
|
Proceso/Detención |
5 |
|
Outras tipoloxías |
0 |
|
Sancionados |
49 |
|
Prisión |
5 |
|
TOTAIS |
64 |
Homes: 64
Mulleres: 0
Tipoloxía de morte dos profesores de ensino superior represaliados polo franquismo. Galicia. 1936-1939. Naturais e veciños
|
Tipoloxía de morte |
Número |
|
Paseados |
1 |
|
Executados |
2 |
|
Outras mortes |
1 |
|
TOTAIS |
4 |
Homes: 4
Mulleres: 0
